Najlepsze praktyki projektowania efektywnych szkoleń e-learningowych

Projektowanie szkoleń e-learningowych to złożony proces, który wymaga od zespołu projektowego kompleksowego podejścia, a także rozbudowanej wyobraźni. Aby nie pogubić się w trakcie tego zadania i nie stracić z oczu tego, co najważniejsze, czyli satysfakcji osoby uczącej się, warto przyswoić sobie kilka zasad tworzenia funkcjonalnych e-kursów.

Na pierwszym miejscu zawsze powinna być analiza potrzeb szkoleniowych. To bardzo ważny, ale też niezmiernie trudny element tej układanki, bez którego dalsze kroki nie mają większego sensu. Umiejętność przeprowadzenia efektywnego wywiadu badającego potrzeby szkoleniowe grupy docelowej polega na zadawaniu właściwych pytań, ale i zachęcaniu rozmówcy do swobodnego dzielenia się swoimi przemyśleniami czy oczekiwaniami. To, jakie informacje uda się zdobyć na tym etapie, zadecyduje o przyszłości całego projektu. Nie masz wyjścia, musisz być jak detektyw szukający ukrytych wskazówek.

Na przykład, jeśli zapytasz: „W jakim celu w organizacji planowane jest wdrożenie szkolenia?”, to nie spodziewaj się w pełni wiarygodnej odpowiedzi. Nie dlatego, że osoba zlecająca chce coś przed Tobą ukryć, ale dlatego, że sama może nie być świadoma, jaki problem tak naprawdę chce rozwiązać przy pomocy szkolenia. Pierwszą dobrą radą dla Ciebie jest więc, abyś pytał/a i słuchał/a. Nie zakładaj żadnych odpowiedzi z góry, wykaż się dociekliwością, wyrozumiałością i zaangażowaniem. Zobaczysz, że dzięki swojej otwartości zyskasz o wiele więcej niż tylko ogólnikowe stwierdzenia, które na niewiele się zdadzą.

Gdy już wiesz, po co właściwie szkolenie ma powstać, jaką rolę ma do spełnienia i kim są jego odbiorcy, przejdź do pomysłów na przekazanie wymaganej treści merytorycznej. Do wyboru masz różne narzędzia do projektowania szkoleń oraz cały wachlarz różnorodnych form edukacyjnych, typu: szkolenie interaktywne, pigułka wiedzy, animacja, symulacja, zaawansowana gra i wiele innych.

Opracowanie zestawu kryteriów służących do stworzenia propozycji ścieżki szkoleniowej może być trafnym rozwiązaniem. Przykładowe kryteria, które warto uwzględnić, to między innymi: wysokość budżetu na realizację szkolenia, termin jego wykonania, ilość czasu na naukę. Wchodząc głębiej, możemy zapytać o to, jakiego rodzaju wiedzę ma do przekazania szkolenie (produktową, teoretyczną, dotyczącą umiejętności miękkich, praktyczną), czy użytkownicy mają doświadczenie z danym tematem, czy projekt jest realizowany cyklicznie.

Jednymi z ważniejszych kryteriów będą, rzecz jasna, te dotyczące preferencji grupy docelowej. Szkolenie powinno odpowiadać na konkretne potrzeby pracowników i pracownic. Wszelkie zabiegi personalizacji są mile widziane, na przykład możliwość wyboru dedykowanej ścieżki szkoleniowej, różnego rodzaju pretesty i ankiety badające wiedzę wyjściową uczącego się, personalizowane pigułki wiedzy (składające się z treści wybranych indywidualnie przez użytkownika), dyplomy i nagrody.

Zawsze dostrzegaj tych, dla których szkolenie jest tworzone. Każda osoba ucząca się potrzebuje docenienia i zauważenia jej wysiłku.

Interaktywne szkolenia e-learningowe wymagają od uczestników wykonywania różnych czynności, zazwyczaj klikania myszką w wyróżnione punkty, przeciągania określonych elementów na wyznaczone miejsca czy przesuwania wskaźnika wzdłuż osi. Sytuacja komplikuje się, jeżeli ćwiczenie jest złożone i wymaga wykonania określonej sekwencji działań, np. zaznaczenia odpowiedzi w teście wyboru, a potem kliknięcia w grafikę itd. Ważne jest, aby uczestnik dokładnie wiedział, co ma zrobić i w jakiej kolejności, czyli otrzymał wyraźną instrukcję.

Polecenia powinny być napisane w sposób zrozumiały i logiczny. Ponadto powinny być dobrze widoczne na ekranie. W przypadku poleceń do kursanta najlepiej sprawdzają się zwroty bezpośrednie, typu: „Kliknij w grafikę”, „Przesuń suwak…”, „Zaznacz odpowiedź…” itd. Warto wyjaśnić osobie szkolącej się, po co daną czynność ma wykonać, czyli np. „Kliknij w grafikę, aby poznać różne rodzaje…”, „Przesuń suwak na kolejne pozycje, aby dowiedzieć się, jakie elementy tworzą…”, „Przeciągnij wybrane napisy do kategorii X, aby utworzyć poprawny zbiór…” itd.

Podobne zasady obowiązują w kwestii feedbacków do ćwiczeń, czyli informacji zwrotnych do kursanta, które wyświetlają się w odpowiedzi na rozwiązane ćwiczenie. Warto zadbać o to, aby feedbacki nie zawierały się w jednym zdaniu: „To jest prawidłowa/nieprawidłowa odpowiedź”, ale przekazywały rozbudowany opis, z którego osoba szkoląca się będzie mogła uzyskać dodatkowe informacje i/lub utrwalić te, które już nabyła w szkoleniu.

Pamiętajmy o tym, że jako osoby projektujące szkolenia e-learningowe możemy wpływać na budowanie kultury inkluzywnej. Wytyczne WCAG pomagają tworzyć materiały cyfrowe w taki sposób, aby udostępnić je osobom z niepełnosprawnościami: wzroku, słuchu, ruchu, a także z niepełnosprawnością intelektualną i zaburzeniami poznawczymi.

Inną kwestią jest używanie w szkoleniu języka inkluzywnego oraz zadbanie o równe traktowanie odbiorców, m.in. poprzez stosowanie podwójnych form czasownikowych typu: „poznałeś/aś, dowiedziałeś/aś się, przeszedłeś/przeszłaś” czy też unikanie stereotypów. Dobrą praktyką jest zachowywanie balansu postaci żeńskich i męskich (młodszych i starszych) w szkoleniu, sprawiedliwe rozdzielanie pomiędzy nimi funkcji i stanowisk. O tym, jakie korzyści daje nam kultura inkluzywna w pracy, chyba nikogo nie trzeba przekonywać. Stąd tak ważne jest, aby również poprzez szkolenia promować tę kulturę i sprawiać, by nikt w naszym otoczeniu nie czuł się wykluczony.

Niewątpliwie, w centrum działań twórcy szkoleń e-learningowych powinna pozostawać osoba ucząca się. To dla niej i z jej powodu powstaje szkolenie. Nie należy o tym zapominać w ferworze poszukiwań coraz to lepszych narzędzi i form interaktywnych. Dajmy użytkownikowi dojść do głosu, chociażby poprzez umożliwienie mu wypełnienia bieżącej oceny lub ankiety ewaluacyjnej po szkoleniu, która wskaże nam obszary do poprawy, a może też zainspiruje nas do poszukiwania zupełnie nowych rozwiązań. Każda okazja do zdobycia opinii użytkowników na temat przygotowanego czy też dopiero planowanego szkolenia, jest dla nas cenną lekcją.