Sztuczna inteligencja (AI) w e-learningu: praktyczne narzędzia i wnioski

AI budzi obecnie wiele silnych emocji. Jednych fascynuje, inspiruje i zachęca do eksplorowania, innych przepełnia strachem, wzbudza niepokój i stanowi przyczynę najczarniejszych wizji dotyczących funkcjonowania, a nawet istnienia ludzkości. Są również osoby, które starają się trzymać AI na dystans, studzą emocje, nie dostrzegają jakiejś specyficznej zmiany ani przełomu i postanawiają czekać na rozwój sytuacji. W branży e-learningowej oraz L&D znajdziemy przedstawicieli i przedstawicielki każdej z tych grup.

Niezależnie jednak od tego, jakie emocje wzbudza w nas AI, to jeśli w jakimkolwiek stopniu zaangażowani jesteśmy w tworzenie (projektowanie i produkcja szkoleń e-learningowych) lub wykorzystywanie (szkolenie i rozwój pracowników) e-learningu, prędzej czy później staniemy się jej beneficjentami lub ofiarami. Na szczęście zależy to w dużej mierze od nas samych.

Jedną z cech wyróżniających sztuczną inteligencję, jest to, że potrafi się ona „uczyć”, czyli adaptować do nowo napływających informacji. A co AI potrafi wnieść do uczenia się dorosłych? Jak wykorzystać AI w tworzeniu szkoleń e-learningowych?

Sprawdźmy więc, w wykonywaniu jakich zadań w obszarze e-learningu może nam pomóc AI. Jak dzięki tej technologii możemy zaoszczędzić czas i przekierować więcej naszej energii na działania, w których AI nas nie zastąpi lub nie zrobi tego w wystarczającym stopniu. Nie mam bowiem wątpliwości, że takie zadania są i zawsze będą.

Platformy e-learningowe wykorzystujące AI dysponują przykładowo systemami rekomendacji, które mogą zaproponować kursantowi lepiej dobrane szkolenia, analizując dane z dotychczasowego procesu uczenia się (przebyte kursy, tempo pracy, zainteresowania, wyniki testów itp.). W ślad za takim spersonalizowanym systemem rekomendacji, idzie personalizacja samych kursów i materiałów, czyli dostarczanie takich treści, które będą dostosowane do preferencji konkretnej osoby (np. sugerowanie materiałów audio, video, ćwiczeń grupowych lub treści grywalizacyjnych w zależności od potrzeb użytkownika).

LMS może oferować również wsparcie dla uczniów w postaci e-nauczyciela, czyli czatbota, który nie tylko odpowiada na pytania, ale także odpytuje kursantów i wysyła im powiadomienia o dłuższej przerwie w nauce lub gratuluje sukcesów. Platformy e-learningowe wykorzystujące AI wspierają również monitoring i raportowanie, dzięki czemu managerowie i osoby zajmujące się procesami L&D mogą szybciej i bardziej świadomie podejmować decyzje dotyczące rozwoju pracowników. Tego typu rozwiązania mogą służyć, między innymi, wspieraniu rozwoju kultury uczenia się w organizacjach.

W ramach tworzenia samych treści e-learningowych AI już teraz oferuje nam rozwiązania, które mają być pomocne zarówno na etapie tworzenia koncepcji i scenariusza szkolenia e-learningowego, jak i przy przygotowywaniu grafiki oraz treści video.

W obszarze generowania treści tekstowych, głównym narzędziem jest ChatGPT. Podczas pisania tego artykułu przeprowadziłam kilkadziesiąt konwersacji, aby sprawdzić, jak wspomniane narzędzie radzi sobie z różnorodnymi zadaniami.

• Generowanie koncepcji szkolenia e-learningowego. W tym przypadku użyteczność ChatGPT jest dość ograniczona. Zaproponowane koncepcje są ogólne i mało oryginalne. Oczywiście, ich treść zależy od precyzyjności naszego zapytania (promptu). Jednak, zakładając, że na wypracowanie promptu chcemy poświęcić zdecydowanie mniej czasu niż na samodzielne napisanie koncepcji, efekt nie jest zadowalający. Propozycje generowane przez AI mogą stanowić jedynie punkt wyjścia oraz inspirację do dalszej pracy.
• Generowanie ćwiczeń, scenek sytuacyjnych, case’ów w formie i tematyce, jakiej aktualnie potrzebujemy. W tym przypadku użyteczność ChatGPT jest większa. Wygenerowane propozycje prawdopodobnie nie będą finalnymi treściami, które chcielibyśmy zamieścić w szkoleniu e-learningowym, ale mogą nas zainspirować lub być użyteczne po pewnych modyfikacjach wynikających ze specyfiki materiału merytorycznego. Narzędzie jest szczególnie użyteczne w przypadku generowania ćwiczeń na potrzeby szkoleń językowych. Zdecydowanie lepsze wyniki otrzymujemy, jeśli zawrzemy w prompcie szczegółowe wytyczne dotyczące, np. grupy docelowej, poziomu znajomości języka (w przypadku szkoleń językowych), formy case’u lub ćwiczenia, tematyki i kontekstu.
• Upraszczanie, podsumowywanie, sprawdzanie poprawności językowej. W tym obszarze dostrzegam największą użyteczność ChatGPT. Po przesłaniu konkretnego tekstu możemy liczyć na całkiem zgrabne podsumowanie lub dopasowanie przekazu do kompetencji odbiorców. Oczywiście, jeśli zawrzemy odpowiednie wytyczne w prompcie dotyczące, np.: wieku, specjalizacji czy wykształcenia naszych czytelników itp. AI potrafi tworzyć podsumowania i upraszczać zbyt długie i skomplikowane zdania. Niezbędne jest jednak weryfikowanie wygenerowanych treści, ponieważ w niektórych przypadkach mogą być zbyt uproszczone i tracić istotne sensy zawarte w pierwotnym przekazie.

Dzięki wykorzystaniu sieci GAN, czyli metody uczenia głębokiego zwanej generatywnymi sieciami przeciwstawnymi, możliwe jest generowanie obrazów, które wyglądają na prawdziwe, mimo że powstały sztucznie. Umożliwia to szybsze uzyskiwanie materiałów graficznych, które dopasowane są do naszych potrzeb i wpisują się w koncepcję szkolenia. Przykładowe narzędzia: https://this-person-does-not exist.com/en,  https://www.midjourney.com, https://www.canva.com/ai-image-generator/,  https://www.jasper.ai/, https://openai.com/dall-e-2/, https://scribblediffusion.com/.

AI może pomóc w szybszy sposób generować video na zasadzie text-to-video. Znane są już rozwiązania, dzięki którym powstają filmy przedstawiające osoby wypowiadające przesłane przez nas treści. Przykładowe narzędzia: https://www.colossyan.com/,  https://www.descript.com/, https://www.synthesia.io/.
Kolejny krok to narzędzia generujące video, które przedstawiają historie na podstawie zaproponowanego przez nas scenariusza (np.: https://research.runwayml.com/gen2).

A jak ChatGPT radził sobie z napisaniem krótkiego artykułu o tym, jak AI zmieni branżę e-learningową? Oto rezultat:

„W ostatnich latach sztuczna inteligencja (AI) odgrywa coraz większą rolę w rozwoju branży e-learningowej. Dzięki AI możliwe jest dostosowanie procesu uczenia się do indywidualnych potrzeb uczniów, co pozwala na osiągnięcie lepszych wyników w krótszym czasie.

Jednym z najważniejszych zastosowań AI w e-learningu jest personalizacja procesu nauczania. Dzięki analizie danych uczniów, takich jak tempo nauki, poziom zaawansowania czy styl uczenia się, systemy AI mogą dostosować materiały dydaktyczne do indywidualnych potrzeb każdego ucznia. To pozwala na osiągnięcie lepszych wyników w krótszym czasie i zwiększa motywację uczniów do nauki.

AI może również pomóc w tworzeniu bardziej interaktywnych i zaangażowanych kursów e-learningowych. Dzięki zastosowaniu technologii rozpoznawania mowy, systemy AI mogą automatycznie generować treści wideo lub audio, które są bardziej dostępne i przystępne dla uczniów. Ponadto, inteligentne algorytmy mogą pomóc w wykrywaniu błędów w kursach i wskazywać, gdzie studenci potrzebują więcej pomocy.

Kolejnym sposobem, w jaki AI może zmienić branżę e-learningową, jest automatyzacja procesu oceniania. Dzięki zastosowaniu systemów AI, możliwe jest automatyczne ocenianie testów i prac domowych. To pozwala na oszczędzenie czasu nauczycieli i zwiększenie efektywności całego procesu nauczania.

Wreszcie, AI może pomóc w tworzeniu bardziej złożonych i zaawansowanych kursów, które są bardziej dostosowane do potrzeb specjalistów. Dzięki narzędziom AI, kursy te mogą zawierać bardziej zaawansowane narzędzia edukacyjne i wymagać większej wiedzy i umiejętności od uczniów.

Podsumowując, AI ma potencjał, aby zmienić branżę e-learningową poprzez personalizację procesu nauczania, tworzenie bardziej interaktywnych i dostępnych kursów, automatyzację procesu oceniania oraz tworzenie bardziej zaawansowanych kursów dla specjalistów. W przyszłości, można oczekiwać, że AI będzie odgrywać jeszcze większą rolę w e-learningu, co pozwoli na osiągnięcie jeszcze lepszych wyników edukacyjnych.” (tekst wygenerowany przez ChatGPT na podstawie promptu: „Cześć, napisz krótki artykuł o tym jak AI zmieni branżę e-learningową.”)

Narzędzia wykorzystujące AI mogą przyspieszyć proces tworzenia szkoleń e-learningowych. Jednakże, nie ma wątpliwości, że aby tak się stało i jakość szkolenia nie spadła, narzędzia te muszą być wykorzystywane przez osoby kreatywne, myślące nieszablonowo, posiadające wiedzę specjalistyczną w danej dziedzinie oraz umiejętność weryfikacji. AI „halucynuje”, co oznacza, że nie znając odpowiedzi na dane pytanie, proponuje taką, która wydaje się być prawdopodobna. Dla przykładu ChatGPT, wykorzystując statystyczne modele językowe, „wymyśla” bohaterów powieści, tytuły a nawet autorów książek. Nadal konieczna jest więc weryfikacja, którą może wykonać tylko człowiek – ekspert w danej dziedzinie, ponieważ ChatGPT nie sygnalizuje, które treści są wynikiem tzw. „halucynacji”. Bez weryfikacji i kreatywnego ludzkiego umysłu, narzędzie nie jest wystarczające.

Ważnymi kwestiami, o których musimy pamiętać wykorzystując AI, są prywatność danych oraz tajemnica przedsiębiorstwa. Nie powinniśmy zawierać w promptach żadnych danych wrażliwych. Jeśli zatem chcemy uprościć język firmowych procedur, ChatGPT nie będzie dobrym rozwiązaniem.

AI to „zautomatyzowane rozumowanie”, które wykorzystuje duże ilości danych i łączy je według klarownych zasad. Zarówno dane, jak i zasady powstały dzięki ludziom. Pytanie, co stanie się, gdy z czasem zasoby stworzone przez AI stanowić będą materiał wejściowy, na podstawie którego będą generowane kolejne treści.