Storytelling w e-learningu – kiedy mniej naprawdę znaczy więcej
Storytelling, czyli sztuka opowiadania historii, nie jest żadną nowością w edukacji czy rozwoju kompetencji. Towarzyszy nam od zarania dziejów.
Ludzie od zawsze wykorzystywali opowieści, by dzielić się wiedzą, przestrzegać przed zagrożeniami czy przekazywać wartości moralne. Mitologie starożytnych cywilizacji to nic innego jak rozbudowany storytelling, który tłumaczył zjawiska trudne do zrozumienia.
Dlaczego storytelling tak dobrze się sprawdza? Bo uwielbiamy historie! Czytamy książki, oglądamy seriale i filmy – to naturalny sposób odbioru informacji. Właśnie dlatego storytelling w e-learningu staje się skutecznym narzędziem wspierającym procesy rozwojowe w organizacjach.
Angażowanie uczestników dzięki storytellingowi – jak to zrobić dobrze?
Uczenie poprzez opowiadanie niesie ze sobą wiele korzyści. Nawet najbardziej złożony czy… nudny temat można przedstawić w przystępnej formie. Przykład? Szkolenie BHP. Na pierwszy rzut oka nic porywającego – temat proceduralny, wymagający, często postrzegany jako formalność. Gdy zbudujemy wokół niego historię, np. nieostrożnego i pechowego pracownika ignorującego zasady bezpieczeństwa, a kolejne wypadki uczą go ostrożności – uczestnik szkolenia szybciej zrozumie konsekwencje i zapamięta kluczowe reguły.
Dobrze napisany bohater i ciekawa fabuła mogą sprawić, że pracownicy sami będą rozmawiać o szkoleniu, dzielić się doświadczeniami, utrwalając w ten sposób wiedzę.
Storytelling to także skuteczny sposób na zaangażowanie uczestnika szkolenia. Kiedy chcemy przedstawić standardy obsługi klienta, często korzystamy ze scenek i dialogów – dlaczego więc nie pójść o krok dalej? Jeśli stworzymy postać, z którą użytkownik będzie mógł się utożsamić, zyskamy jego sympatię. A jeśli wpleciemy tę postać w angażującą historię, przyciągniemy jego uwagę i zwiększymy szanse na utrwalenie wiedzy. Oczywiście, opracowanie takiego scenariusza to wyzwanie – wymaga czasu, kreatywności i umiejętnego łączenia celów szkoleniowych z wciągającą narracją. Dobrze poprowadzona historia bywa wysiłkiem, który się opłaca. Pytanie tylko: czy zawsze?
Czy storytelling w e-learningu zawsze się sprawdza?
Storytelling w szkoleniach e-learningowych potrafi zrobić ogromne wrażenie. Zdarza się, że kiedy widzimy ciekawe, wciągające narracje, świetnie angażujące odbiorcę, pojawia się pokusa, aby stosować to rozwiązanie za każdym razem. W końcu wystarczy wprowadzić bohatera, rozwinąć opowieść i opakować treść w przyjemną formę nauki. Ale czy rzeczywiście zawsze ma to sens? Czasem lepiej ominąć storytelling i sięgnąć po inne metody. Nie dlatego, że storytelling okazałby się nieskuteczny, ale dlatego, że w danym przypadku nie jest najtrafniejszym wyborem.
Storytelling a czas realizacji szkolenia – kiedy warto, a kiedy odpuścić?
Podczas projektowania szkolenia e-learningowego, kluczowe jest dostosowanie formy do potrzeb grupy docelowej. Jasno określone cele szkolenia powinny determinować decyzje projektowe. Na tym etapie warto zadać sobie pytanie, czy storytelling rzeczywiście pomoże nam osiągnąć założone efekty. Storytelling to forma, która wymaga więcej czasu – zarówno na etapie projektowania, jak i późniejszej realizacji. Czy mamy czas na stworzenie dobrej historii? Czy narracja jest kluczowa dla skuteczności szkolenia? Jeśli projekt zakłada szybkie wdrożenie, lepszym wyborem będzie prostsza, bardziej bezpośrednia forma przekazu.
Kiedy storytelling w e-learningu nie przyniesie oczekiwanych efektów?
Gdy decydujemy się na mikrolearning, storytelling może nie być najlepszym rozwiązaniem. W krótkich formach szkoleniowych ważne jest szybkie przyswajanie informacji, zatem nie potrzebujemy rozbudowanej narracji. Storytelling w takich przypadkach nierzadko okazuje się zbędnym dodatkiem – niepotrzebnie wydłuży proces nauki i odciągnie uwagę od najistotniejszych treści.
Wspomniany już mikrolearning to tylko jeden z przykładów. Storytelling nie sprawdzi się również w szkoleniach instruktażowych, których celem jest przekazanie wiedzy o tym, jak wykonać określone zadanie krok po kroku. Przykład: kurs z obsługi nowego narzędzia czy oprogramowania. Owszem, można wprowadzić bohatera, który nagle napotyka na trudności i krok po kroku rozwiązuje problemy, ale jeśli użytkownik potrzebuje prostych, jasnych instrukcji, narracja będzie tylko przeszkodą. Będzie niepotrzebnie rozpraszać, wydłużać czas przyswajania i utrudniać osiągnięcie celu.
Storytelling bywa nieefektywny, gdy historia za bardzo oddala się od tematu szkolenia i przestaje go reprezentować. Staje się wtedy czymś zupełnie odrębnym. To sygnał, że lepiej wybrać inną metodę. Dobra historia ma przyciągać i koncentrować się na sednie szkolenia. Powinna skłaniać do refleksji zgodnych z jej celem, a nie odciągać od niego uwagę czy niepotrzebnie dekoncentrować użytkownika.
Gdy szkolenie ma natomiast przekazać niewielką ilość informacji, rozbudowywanie historii również nie ma sensu. Łatwiej osiągnąć zaangażowanie, korzystając z atrakcyjnych elementów graficznych i interakcji, które nie wydłużają czasu szkolenia, a pomagają utrzymać koncentrację.
Dobry scenariusz to podstawa – jak stworzyć angażującą historię?
Decyzję o wprowadzeniu storytellingu warto poprzedzić analizą potencjału materiału merytorycznego i własnych zasobów. Zdarza się, że nie mamy pomysłu na ciekawą historię spełniającą kryteria skutecznej narracji. Dobra opowieść w szkoleniu e-learningowym powinna być wciągająca, ale nie dominująca nad treścią merytoryczną. Musi być zrozumiała i dopasowana do grupy odbiorców – tak, aby mogli się z nią utożsamić. Powinna mieć klasyczną strukturę narracyjną – bohater napotyka na wyzwania, pokonuje je, a z zakończenia można wyciągnąć wartościowe wnioski.
Jeśli materiał nie pozwala na zbudowanie takiej historii, a my sami nie jesteśmy w stanie wymyślić przekonującego scenariusza, lepiej nie zmuszać się do wykorzystania storytellingu. Niedopracowana narracja działa bowiem przeciwko celom szkolenia. Historia, która nie wspiera nauki, a skupia uwagę wyłącznie na sobie, staje się nie tylko nieefektywna, ale wręcz irytująca dla użytkownika.
Warto również mieć na uwadze specyfikę grupy odbiorców. Im bardziej zróżnicowana grupa, tym trudniej zbudować historię trafiającą do wszystkich. Źle poprowadzony storytelling będzie dla uczestników frustrujący i zniechęci do szkolenia, a przecież poświęciliśmy tyle czasu na jego przygotowanie…
Czasami łatwo ulec pokusie, by pozwolić sobie na więcej kreatywności, jednak zawsze warto postawić się na miejscu odbiorcy szkolenia i zastanowić się, czy nasze bardziej fantazyjne podejście rzeczywiście przekłada się na lepsze doświadczenie edukacyjne.
Dlaczego warto inwestować w storytelling w e-learningu?
Mimo tych wszystkich zastrzeżeń storytelling pozostaje wartościowym narzędziem w projektowaniu e-learningu. Warto go mieć w swoich zasobach i świadomie sięgać po tę technikę wtedy, gdy naprawdę służy celom szkoleniowym.
Sprawdzi się szczególnie tam, gdzie zależy nam na zachęceniu do zmiany nawyków, przekazaniu wartości czy rozwijaniu umiejętności miękkich. Dobrze opowiedziana historia wywołuje emocje, które wspierają proces zapamiętywania, a także skłaniają do myślenia i działania.
Implementowanie historii w e-learningu daje także przestrzeń do ciekawych wyzwań graficznych. Zaprojektowanie świata, bohaterów i scenariuszy otwiera nowe możliwości graficzne i interaktywne. Historie można rozwijać w formie symulacji czy interaktywnych scenariuszy decyzyjnych, co dodatkowo angażuje uczestników i uatrakcyjnia proces uczenia się.
Interaktywna fabuła to wyzwanie projektowe, ale też szansa na stworzenie szkolenia nie tylko użytecznego, ale i inspirującego. Storytelling dobrze łączy się z innymi formami dydaktycznymi, co czyni go elastycznym narzędziem, które warto wykorzystywać.
Klucz do sukcesu? Dopasowanie i celowość
Zamiast rezygnować z opowiadania historii, warto nauczyć się znajdować dla nich odpowiednie miejsce. Storytelling, dopasowany do celów i potrzeb odbiorców, stanie się nie tylko narzędziem angażowania, ale i elementem realnie wspierającym proces uczenia się.
Jeśli temat efektywnego wykorzystania storytellingu w e-learningu jest Ci bliski i zastanawiasz się, jak podejść do niego w kontekście własnych projektów – z przyjemnością podzielimy się naszym doświadczeniem. Czasem wystarczy świeże spojrzenie, by znaleźć rozwiązanie, które połączy cel szkoleniowy z angażującą historią.
