Wypalenie zawodowe jak nowa pandemia?Jak wspierać pracowników?

Czasy, kiedy o wypaleniu zawodowym mówiło się wyłącznie w kontekście zawodów pomocowych, dawno minęły. Dziś wypalenie zawodowe może dotknąć pracownika każdej branży i każdego zawodu. Skala problemu jest globalna, a pracodawcy muszą wiedzieć, jak wspierać zdrowie psychiczne swoich ludzi, zanim będzie za późno.

Zjawisko wypalenia zawodowego jest znane w psychologii od lat. W 2019 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wpisała wypalenie zawodowe do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2022. Wypalenie zawodowe zostało w niej umieszczone jako pewien stan, który może powodować konieczność kontaktu ze służbą zdrowia. Jego źródło stanowi wykonywana praca lub/i przepracowanie. Osoba dotknięta wypaleniem zawodowym czuje ogromne zniechęcenie do wykonywanych obowiązków i brak poczucia sensu. Do tego dochodzą symptomy fizyczne, takie jak: ciągłe zmęczenie, kłopoty ze snem, bóle głowy, problemy z koncentracją. Ich lista może się wydłużać.

Jeszcze przed wybuchem pandemii pracodawcy rzadko dostrzegali problem, a zwolnienia lekarskie z powodu wyczerpania, często składane były na karb depresji czy „nie radzenia sobie ze stresem”. Pracodawcy przyjmowali je do wiadomości, zastępując pracownika nowym lub cierpliwie czekając na jego powrót. Nierzadko spadek efektywności takiego pracownika był odnotowywany w niskich ocenach kwartalnych lub nawet zwolnieniach. Niewielu pracodawców skupiało się na udzielaniu wsparcia, jeszcze mniej na działaniach prewencyjnych. Kiedy jednak statystyki pną się w górę, przyszedł czas na działania.

Kiedy na horyzoncie pojawił się pierwszy kryzys wynikający z szerzącej się pandemii, pracownicy na świecie zaczęli tracić grunt pod nogami. Wraz z rozwojem wydarzeń mogło być tylko coraz gorzej – przedłużająca się niepewność, niepewna sytuacja ekonomiczna, a ostatnio konflikt zbrojny w Ukrainie. Do tego doszły zmiany trybu wykonywania pracy – ze stacjonarnego na hybrydowy lub całkowicie zdalny, konieczność nabycia nowych umiejętności w krótkim czasie i ograniczenie kontaktów społecznych czy wydłużenie czasu pracy. Efekty?

Według raportu Grupy Adecco w 2021 aż 40% przebadanych pracowników z całego świata odczuwało w ostatnim czasie skutki wypalenia. Odsetek ten jest wyższy wśród młodszych pracowników. Polscy pracodawcy powinni mieć się szczególnie na baczności. Według „Raportu o stanie zdrowia STADA” znaleźliśmy się na pierwszym miejscu w Europie z największym odsetkiem pracowników z wypaleniem zawodowym (66%). To bardzo niepokojące statystyki. Jeśli pracodawcy nie podejmą działań, które wesprą pracowników w radzeniu sobie z tym problemem, wkrótce sytuacja może się pogorszyć. Ucierpią na tym nie tylko pracownicy, ale także organizacje, zatrudniające niezaangażowanych i nieefektywnych ludzi.

Pracodawca, który jest świadomy zagrożenia, jakie płynie z wypalenia zawodowego jego pracowników, powinien koncentrować swoje działania wokół trzech obszarów.

1. Dostarczenie skutecznych programów well-being w organizacji.

Podstawą jest tu profilaktyka, a więc dostęp do materiałów, szkoleń i innych zasobów, które pomogą rozpoznać problem i wskażą drogę, jak sobie z nim poradzić. Pracownicy najchętniej korzystają ze wskazówek dotyczących radzenia sobie ze stresem, technik relaksacyjnych, w tym mindfullness, poprawy jakości snu czy redukcji lęku. Wdrożenie każdego takiego programu warto skonsultować z pracownikami i zapytać ich o realne potrzeby.

2. Zadbanie o kulturę organizacyjną, w której ważnym elementem jest zdrowie psychiczne.

Aż ośmiu na dziesięciu Polaków obawiałoby się poprosić pracodawcę o wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego. To może świadczyć o tym, że polscy pracodawcy nie są wystarczająco otwarci lub nie komunikują jasno swojego zrozumienia dla problemów zdrowia psychicznego. To musi się zmienić. Zadbanie o właściwą atmosferę, w której pracownik czuje się bezpiecznie pod każdym względem, także wyrażania własnego zdania na każdy temat, jest podstawą wypracowania wspólnych rozwiązań w zakresie zapobiegania wypaleniu zawodowemu.

3. Zadbanie o dobrą organizację pracy i szkolenie menedżerów.

Ciągły pośpiech i nawał obowiązków są wpisane w charakter współczesnych miejsc pracy. Tylko czy na pewno? Tryb pracy narzucający ciągłą pogoń za oddalającymi się deadline’ami przyjęliśmy bez mrugnięcia okiem. Teraz, kiedy wiemy, jaki ponosimy za niego koszt, warto jeszcze raz, na spokojnie, przyjrzeć się dotychczasowym procesom. Duża w tym rola liderów, którzy nie tylko powinni szkolić się, jak rozpoznać wypalenie zawodowe wśród swoich ludzi i zachęcać ich do udziału w programach well-being, ale stać na straży dobrej organizacji pracy, właściwego podziału obowiązków i rozsądnych harmonogramów.